Σάββατο

Δωρεάν e-book



Η σειρά άρθρων 'Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά' είναι τώρα διαθέσιμη σε 


μορφή e-book. Για να το κατεβάσετε πατήστε στο link που ακολουθεί και καλή ανάγνωση:




(για να το αποθηκεύσετε και σε μορφή pdf πατήστε στο ανάλογο εικονίδιο που βρίσκεται στο πάνω μέρος της οθόνης)



Για να διαβάσετε περισσότερα, δείτε ακόμη:


Το βιβλίο 'Η ΓΛΩΣΣΑ του ΣΩΜΑΤΟΣ και οι ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΝΑΚΡΙΣΗΣ'



Για λεπτομέρειες σχετικά με τα περιεχόμενα, τα σχόλια, τους τρόπους παραγγελίας κτλ. 



Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά (Μέρος 5ο)

  
 Στο 5ο και τελευταίο μέρος της σειράς άρθρων ‘Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά’, θα κλείσουμε με τους ανθρώπους ανιχνευτές ψεύδους και το πώς αυτοί ανιχνεύουν στην πράξη το ψεύδος.



  Πριν από χρόνια, δύο ερευνητές, οι Πωλ Έκμαν και Μωρίν Ο’Σάλλιβαν, αναρωτήθηκαν πόσο ικανός είναι ο μέσος άνθρωπος να ανιχνεύει το ψεύδος.
  Για το λόγο αυτό ξεκίνησαν μία μεγάλη έρευνα, που διήρκησε σχεδόν δύο δεκαετίες και στην οποία εξετάστηκαν περίπου 20.000 άτομα. Η έρευνα τους αυτή έλαβε την κωδική ονομασία ‘Πρόγραμμα Διογένης’. Από την έρευνα αυτή αποκαλύφθηκε ότι ο μέσος άνθρωπος (συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων και πρακτόρων ειδικών υπηρεσιών ασφαλείας, ψυχιάτρων, ψυχολόγων, δικηγόρων) δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί το ψεύδος, παρά μόνο αν λάβει ειδική εκπαίδευση. Η έρευνα είχε όμως και ένα απροδόκητο αποτέλεσμα. Βρέθηκαν 50 άτομα τα οποία είχαν εξαιρετικές ικανότητες ανίχνευσης του ψεύδους, σε ποσοστά άνω του 80% (συγκριτικά, ο μέσος άνθρωπος κυμαίνεται στο 50%).

  Ένα χαρισματικό –όπως τα ονόμασαν οι ερευνητές- άτομο είναι και η ‘Eyes for Lies’. Στο blog της αναφέρεται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε πολύκροτες υποθέσεις (στις ΗΠΑ) και δημοσιεύει τις παρατηρήσεις της σχετικά με την ειλικρίνεια ή μη ενός υπόπτου ατόμου πριν την έκβαση της υπόθεσης. Και σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό πέφτει μέσα.
  Το 2007 για παράδειγμα,  στην υπόθεση εξαφάνισης της πρώην γυναίκας του Ντέιβ Χόουκ, η Eyes for lies σχολίασε τη συνέντευξη του Χόουκ λέγοντας πως η συμπεριφορά του ήταν περίεργη:
  «Αντί να εκδηλώσει θυμό διότι θεωρούν αυτόν τον ίδιο ύποπτο, ο Χόουκ χαμογελούσε και ήταν υπερόπτης, συμπεριφορά ασυνεπής με τα λεγόμενά του.»
  Μετά την καταδίκη του υπόπτου για φόνο, ο υπεύθυνος της υπόθεσης από την πλευρά της Αστυνομίας έπεισε την Eyes for lies πως οι υπηρεσίες της θα ήταν πολύτιμες. Έκτοτε έχει οργανώσει πλήθος σεμιναρίων και έχει συνεργαστεί συμβουλευτικά με την Αστυνομία.
  
  Τι είναι όμως αυτό που κοιτούν τα 50 αυτά χαρισματικά άτομα (καθώς και η Eyes for Lies) όταν θέλουν να βρουν το ψέμα;
  Σύμφωνα με τους ερευνητές, πρόκειται για δύο κατηγορίες στοιχείων. Η πρώτη είναι τα συναισθηματικά στοιχεία (τα οποία προκύπτουν επειδή συνήθως είναι δύσκολο να ελέγξει κάποιος απόλυτα τα συναισθήματά του) και η δεύτερη τα διανοητικά (π.χ. μεγαλύτερη προσπάθεια στο να επινοηθεί ένα πιστευτό ψεύδος).
  Όσο αφορά τα συναισθηματικά στοιχεία, πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν μεταξύ άλλων και οι μικροεκφράσεις στο πρόσωπο. Δείτε για παράδειγμα το βίντεο πιο κάτω και εστιάστε στο 0:46, στο 3:09 και στο 3:33.



  Στο πρώτο σημείο, το 0:46, βλέπουμε μία υποψήφια νοσηλεύτρια, στην οποία οι ερευνητές έδωσαν να δει ένα βίντεο με αποκρουστικές εικόνες, δίνοντας της όμως οδηγίες να πει ψέμματα ότι είδε κάτι ευχάριστο.
  Στο δεύτερο σημείο, το 3:09, ο νεαρός άνδρας έχει οδηγίες να πει ψέμματα σχετικά με το τι πιστεύει για τη θανατική ποινή.
  Και στο τελευταίο σημείο, το 3:33, βλέπουμε έναν πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ να αρνείται κατηγορηματικά την ύπαρξει σχέσης με τη γραμματέα του.
  Και στα τρία σημεία μπορεί να παρατηρήσει κανείς το ελαφρύ ανασήκωμα στην περιοχή του μετώπου, που συμπαρασύρει και τα φρύδια, σημαντική ένδειξη ότι το άτομο δεν νιώθει άνετα μ’αυτά που λέει. 
  
  Κλείνοντας αυτή τη σειρά 5 άρθρων σχετικά με την ανίχνευση του ψεύδους, θα πρέπει να σημειωθεί ότι παρόλο που ο μέσος άνθρωπος δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί το ψεύδος, μπορεί με την κατάλληλη εκπαίδευση να αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας του. 

Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά (Μέρος 4ο)


Πέρα από το τη γλώσσα του σώματος που είδαμε στο 
1ο Μέρος, και στο 2ο Μέρος, και το τι λέει το άτομο που ψεύδεται όπως είδαμε στο 3ο Μέρος, θα πρέπει να γνωρίζετε και το πώς σκέφτεται ένα άτομο που ψεύδεται:



26) Τι ΠΙΣΤΕΥΕΙ για τον ΚΟΣΜΟ;
 
  Συχνά, ο τρόπος που βλέπει κάποιος/α τον κόσμο αντανακλά και τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον εαυτό του/της. Εάν πιστεύει ότι ο κόσμος είναι ανεξαιρέτως γεμάτος ψέμα και εξαπάτηση, τότε και το ίδιο το άτομο στη γενικότερη συμπεριφορά του θα ψεύδεται και θα τείνει να εξαπατά τους υπόλοιπους (σε μικρό ή μεγάλο βαθμό). Προσοχή λοιπόν σ’αυτούς/αυτές που λένε πόσο διεφθαρμένος είναι όλος ο κόσμος γύρω τους γενικά.
  Επιπλέον, αν κάποιος/α σας κατηγορήσει ξαφνικά χωρίς πραγματικές ενδείξεις ότι λέτε ψέματα, θα πρέπει να αναρωτηθείτε από πού πηγάζει αυτή η μη αναμενόμενη συμπεριφορά. Σε ψυχολογικούς όρους, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να θεωρηθεί προβολή συναισθημάτων. Αυτός είναι και ο λόγος που ένας απατεώνας θα είναι ο πρώτος που θα κατηγορήσει τους άλλους για απάτη. Πόσο συχνά δεν έχουμε ακούσει ιστορίες όπου κάποιος κατηγορεί τη σύντροφό του συνεχώς ότι τον απατά, μέχρι που τελικά αποκαλύπτεται ότι ήταν αυτός που την απατούσε;
  Ακόμη, αν κάποιος/α ρωτά συνεχώς αν τον/την πιστεύετε, τότε θα πρέπει πάλι να δώσετε προσοχή. Όπως θα έκανε και ένα κλινικά παρανοϊκό άτομο, το άτομο στην περίπτωση αυτή αναρωτιέται συνεχώς για την αποτελεσματικότητα του προσωπείου του. Αν οι απαντήσεις σας δεν το ικανοποιούν θα σας ρωτά: «Δε με πιστεύεις, έτσι δεν είναι;» Η πλειοψηφία των ανθρώπων που λένε την αλήθεια αναμένουν να γίνουν πιστευτοί.

27) ΤΙ ΣΚΕΦΤΟΝΤΑΙ οι ΑΛΛΟΙ;
 
  ΄Οσο προσεχτικά και αν αναφέρει τα γεγονότα το άτομο που λέει ψέματα, συχνά θα παραλείψει σημαντικά στοιχεία από την αφήγησή του, και αυτά δεν είναι άλλα από τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις απόψεις των άλλων. Αυτές οι παραλείψεις προκύπτουν διότι το άτομο που ψεύδεται θα πρέπει να προσθέσει άλλη μια διάσταση / επίπεδο στην αφήγησή του, κάτι το οποίο απαιτεί επιπλέον σκέψη. Ενώ δηλαδή είναι πολύ σύνηθες να συμπεριλάβει στην αφήγηση και άλλα άτομα, οι σκέψεις του άλλου ατόμου δε θα συμπεριληφθούν.
  Ας υποθέσουμε ότι ρωτάτε τη φίλη σας πού ήταν το προηγούμενο βράδυ. Αυτή απαντά ότι άργησε γιατί της προέκυψε κάτι στη δουλειά. Εσείς όμως δεν πειστήκατε και έτσι πιέζετε για επιπλέον πληροφορίες, όπως για παράδειγμα τι έφαγε το βράδυ. Δύο πιθανές απαντήσεις είναι οι:
1.     «Α, δεν πεινούσα ιδιαίτερα, γύρισα σπίτι και είδα τηλεόραση με τη συγκάτοικό μου. Έφτιαξε πίτσα, αλλά εγώ δεν ήθελα να φάω.»
2.     «Α, δεν πεινούσα ιδιαίτερα, γύρισα σπίτι και είδα τηλεόραση. Η συγκάτοικός μου σοκαρίστηκε που παρέλειψα ένα γεύμα, και ειδικά την πίτσα που είναι και η σπεσιαλιτέ της.»
  Και οι δύο απαντήσεις περιέχουν τις ίδιες πληροφορίες, αλλά η δεύτερη, που είναι και η ειλικρινής, συμπεριλαμβάνει και την οπτική γωνία της συγκάτοικου.

28) ΌΛΑ ήταν ΤΕΛΕΙΑ

  Αυτό που συνήθως λείπει από μία ιστορία που δεν είναι αληθινή είναι το τι πήγε στραβά. Γεγονότα που έχουν κατασκευστεί, σπάνια εμπεριέχουν αρνητικές λεπτομέρειες. Το άτομο που θέλει να περάσει η ιστορία του ως αληθινή παρουσιάζει μονοδιάστατη σκέψη. Αυτό σημαίνει μόνο κύριες σκέψεις, οι οποίες είναι κατά βάση θετικές. Οι αρνητικές σκέψεις δεν συμπεριλαμβάνονται συνήθως στα κύρια συναισθήματα. Είναι ακριβώς το ίδιο με το να σας πει κάποιος να μη σκέφτεστε ένα ροζ ελέφαντα 
Δε θα μπορέσετε να το κάνετε.
Αν ρωτήσετε για παράδειγμα μια φίλη σας για τις τελευταίες διακοπές της, θα αναφερθεί σε αρκετές πτυχές του ταξιδιού της, τόσο θετικές, όσο και αρνητικές. Το φαγητό ήταν καλό, η πτήση καθυστέρησε κτλ. Ρωτήστε όμως κάποιον να φανταστεί ένα ταξίδι και θα δείτε ότι τίποτα δεν πήγε στραβά. Οι αποσκευές ποτέ δε χάνονται σε ένα ψεύτικο ταξίδι.
 
29) ΥΠΑΡΧΕΙ κάτι το οποίο ΘΑ ήθελες ΕΣΥ να ξέρεις;

Ένας καλός ψεύτης μπορεί να έχει εξασκηθεί στο να απαντά ερωτήσεις όσο πιο πειστικά γίνεται. Αλλά όσο καλός/η και αν είναι θα προδοθεί μη κάνοντας τις κατάλληλες ερωτήσεις. Ο λόγος γι’αυτό είναι ότι ο διάλογος δεν είναι πραγματικός για το άτομο που λέει ψέματα. Το μόνο που επιδιώκει είναι να πείσει ότι δε λέει ψέματα. Για παράδειγμα, ο Γιάννης λίγο πριν ‘κοιμηθεί μαζί’ με την κοπέλα που γνώρισε πριν από λίγες μέρες τη ρωτά μεταξύ σοβαρού και αστείου αν έχει κάνει ποτέ εξετάσεις για AIDS. Αυτή του απαντά: «Ναι, βεβαίως και έχω κάνει,» και συνεχίζει αναφερόμενη στις εξετάσεις αίματος που κάνει κάθε έτος κτλ. Και μετά τίποτα. Αν ενδιαφερόταν για την υγεία της, όπως θέλει να υπονοήσει με την απάντηση που δίνει, τότε θα έπρεπε να είχε κάνει την ίδια ερώτηση στο Γιάννη. Ο ψεύτης συχνά ξεχνά ότι το να φανεί αληθινός στους άλλους σημαίνει τόσο να απαντάς όσο και να ρωτάς.

30) To ΠΑΙΧΝΙΔΙ των ΑΡΙΘΜΩΝ

Όταν κάποια/α πρέπει άμεσα να βρει ένα ψέμα για να πει και αυτό περιλαμβάνει αριθμούς, τότε θα εισέλθει στη ζώνη των αριθμών. Αυτό συμβαίνει όταν όλοι οι αριθμοί που χρησιμοποιεί είναι οι ίδιοι ή πολλαπλάσια μεταξύ τους και γίνεται διότι το άτομο που ψεύδεται σκέφτεται γρήγορα και προσπαθεί ταυτόχρονα να είναι σε θέση να θυμάται μετά τι έχει πει.
Για παράδειγμα, σε μια συζήτηση:
 Μαρία (ενθουσιασμένη): «Πόσα χρόνια εμπειρίας έχεις δηλαδή ως μάνατζερ εστιατορίων;»
 Γιάννης: «Έχω διευθύνει τρία εστιατόρια μέχρι στιγμής, και έχω συνολικά έξι χρόνια εμπειρίας.»
 Μαρία: «Μπράβο! Και για πες, πώς ήταν;»
 Γιάννης: «Δούλευα πολλές ώρες, συνήθως εξήντα τη βδομάδα. Και ήμουν υπεύθυνος μιας ομάδας δώδεκα ατόμων...»

31) Ένα ΨΕΜΑ

  Αν πιάσετε κάποιον/α να λέει ένα ψέμα, τότε να είστε σίγουροι ότι πολλά από αυτά που έχει πει στο παρελθόν και αυτά που θα πει στο μέλλον είναι ψέματα. Η αξιοπιστία και η ειλικρίνεια είναι ένα αναπόσπαστο μέρος του χαρακτήρα, και ο χαρακτήρας δεν είναι κάτι που αλλάζει εύκολα.

32) ΠΩΣ γίνεται ΝΑ ΤΑ θυμάται αυτά;

  Αν η απάντηση είναι αψεγάδιαστη και τα στοιχεία που αναφέρονται υπό κανονικές συνθήκες δε θα ήταν εύκολο να τα θυμάται κάποιος/α, αυτό είναι ένδειξη προετοιμασίας.
  Για παράδειγμα αν ερωτηθεί η Ιωάννα πού ήταν και τι έκανε μια συγκεκριμένη μέρα πριν από δύο μήνες, και αυτή απαντήσει: «Πήγα στη δουλειά, έφυγα από ‘κει στις 18.30, πήγα στη φίλη μου τη Μαρία και φάγαμε μαζί ως τις 19.45, και μετά πήγα κατευθείαν στο σπίτι,» τότε θα πρέπει να υποψιαστείτε ότι κάτι δεν πάει καλά.
  Οι έτοιμες απαντήσεις είναι επίσης ένα συχνό γνώρισμα αρκετών πολιτικών. Συχνά απαντούν σε ερωτήσεις που δεν τους έχουν τεθεί καν. Θα πουν αυτό που θέλουν να πουν, δίχως να λάβουν υπόψη τους την ερώτηση που τους γίνεται, επιτυγχάνοντας πολλές φορές να αποφύγουν να δώσουν μία απάντηση και ταυτόχρονα να πείσουν κάποιους από τους ακροατές τους με τα όσα διατυπώνουν.   

Στο επόμενο μέρος, το 5ο και τελευταίο αυτής της σειράς άρθρων για το ψέμα, θα δούμε τους ανθρώπους ανιχνευτές ψεύδους και πώς αυτοί λειτουργούν στην πράξη.

Πέμπτη

Πώς να βρείτε το ψέμα σε λιγότερο από 5 λεπτά (Μέρος 3ο)



Για να βρείτε το ψέμα δεν είναι ανάγκη να αρκεστείτε σ’αυτά που βλέπετε, στη γλώσσα του σώματος δηλαδή, όπως είδαμε στο 1ο Μέρος καθώς και στο 2ο Μέρος. Αντιθέτως, θα πρέπει να είστε σε θέση να αποκωδικοποιήσετε και αυτά που σας λένε:




16) ΌΣΟ πιο ΠΟΛΥ προσπαθεί, ΤΟΣΟ πιο πολύ ΠΡΕΠΕΙ να ανησυχείς

Λέγεται ότι οι καλύτεροι πελάτες για τους πλανόδιους πωλητές είναι αυτοί που αναρτούν στην εξώπορτά τους ένα αυτοκόλλητο με τη φράση «Δε δεχόμαστε διαφημίσεις» ή κάτι παρόμοιο. Τα άτομα που χρησιμοποιούν την πρακτική αυτή γνωρίζουν ότι είναι ευάλωτα στο να πεισθούν να αγοράσουν κάτι και προσπαθούν με αυτόν τον τρόπο να μην αφήσουν έναν πωλητή να έρθει καν σε επαφή μαζί τους.
Το άτομο που λέει την αλήθεια δεν προβληματίζεται για το αν έγινε κατανοητό ή όχι με την πρώτη, και είναι πάντα πρόθυμο να επεξηγήσει. 
Κάποιος/α που λέει ψέματα αντιθέτως, θέλει να είναι σίγουρος/η ότι θα γίνουν κατανοητά αυτά που λέει με την πρώτη ώστε να έχει τη δυνατότητα να αλλάξει θέμα και να μη γίνουν περαιτέρω ερωτήσεις.

17) Γλώσσα ΛΑΝΘΑΝΟΥΣΑ τ’ αληθή ΛΕΓΕΙ

Κάποιες φορές λέμε κάτι ενώ εννοούμε κάτι άλλο. Αυτό λέγεται ολίσθημα της γλώσσας ή Φρουδικό ολίσθημα, δηλαδή μία ‘διαρροή’ όπου οι λάθος λέξεις φανερώνουν και αποκαλύπτουν τα πραγματικά συναισθήματα, τις σκέψεις ή προθέσεις. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα πρώην πολιτικού η οποία σε ομιλία της αναφέρθηκε στην τρικομματική κυβέρνηση ως Τριτοκοσμική, σπεύδοντας ευθύς αμέσως να διορθώσει το λάθος της.

18) Είναι ΥΠΕΡΑΝΩ;

Αν κάνετε σε κάποιον μια ερώτηση και απαντήσει με μία ερώτηση που ‘αποπροσωποποιεί’ και γενικεύει την αρχική ερώτηση, τότε θα πρέπει να προσέχετε. Ας υποθέσουμε ότι ρωτάτε τον/την σύντροφό σας:
«Ήσουν ειλικρινής μαζί μου χθες το βράδυ;» Αν η απάντηση είναι:
«Και βέβαια ήμουν. Δε θα σου έλεγα ποτέ ψέματα. Ξέρεις πόσο άσχημα αισθάνομαι για κάτι τέτοια,» τότε θα πρέπει να προσέξετε. Ένα άλλο παράδειγμα είναι:
«Έχεις κλέψει ποτέ κάτι όσο ήσουν στην προηγούμενη εργασία σου;»
«Όχι, πιστεύω ότι το να κλέβει κάποιος από το χώρο εργασίας του είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να κάνει.»
Το άτομο που λέει ψέματα προσφέρει γενικόλογες διαβεβαιώσεις σε μια περίσταση που απαιτεί συγκεκριμένη απάντηση ως απόδειξη της αθωότητας του.   

19) Η ΣΙΩΠΗ είναι ΧΡΥΣΟΣ

Η σιωπή φέρνει πολλές φορές δυσφορία στον/ην ένοχο/η. Όταν κάνετε μία ερώτηση, παρατηρήστε αν το ερωτόμενο άτομο σας δίνει πληροφορίες χωρίς δική σας περαιτέρω παρότρυνση. Για παράδειγμα, έστω ότι ρωτάτε το Γιάννη: 
«Πού ήσουν την Παρασκευή το βράδυ;»
«Ήμουν έξω με τους φίλους μου.»
Στο σημείο αυτό, δε λέτε τίποτα σε σχέση με την απάντηση που λάβατε. Ο Γιάννης θεωρεί ότι δε σας έπεισε και έτσι συνεχίζει:
«Πήγαμε να δούμε μια ταινία.»
Θα συνεχίσει να προσθέτει πληροφορίες μέχρι να του δώσετε να καταλάβει με κάποιον τρόπο ότι πειστήκατε. 


Δε θα πρέπει όμως να συγχέετε αυτήν την περίπτωση με το άτομο που τα λέει όλα εξαρχής. Το ένοχο άτομο λέει την ιστορία ‘σε δόσεις’ μέχρι να λάβει μία λεκτική επιβεβαίωση για να σταματήσει. Συνεχίζει να μιλά για να καλύψει το κενό της σιωπής.


20) Μια ΑΠΑΝΤΗΣΗ που ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ δεν είναι απάντηση

Συχνά, όταν ένα άτομο δε θέλει να απαντήσει σε μία ερώτηση υπονοεί την απάντηση. Για παράδειγμα, έστω ότι ο Γιάννης μιλά στο τηλέφωνο με μία νεαρή γυναίκα την οποία δεν έχει συναντήσει ποτέ. Τη ρωτά μεταξύ σοβαρού και αστείου:
«Λοιπόν, είσαι όμορφη;»
Αυτή του απαντά ότι τρέχει τρεις φορές τη βδομάδα στο γήπεδο, ότι πηγαίνει στο γυμναστήριο κάθε δύο μέρες και ότι έχει βγει στο παρελθόν με άνδρες-μοντέλα. Αυτό αποτελεί μία μη-απάντηση. Η νεαρή γυναίκα προσπαθεί να παρακάμψει την ερώτηση εξολοκλήρου, αφήνοντας αναπάντητο το αρχικό ερώτημα και υπονοώντας μόνο ότι είναι όμορφη.

21) Η ΤΑΧΥΤΗΤΑ μετράει

Πόσο γρήγορα σας δίνει την απάντηση; Πολλές φορές είναι πιο αποτελεσματικό να ρωτήσει κανείς για στάσεις και πιστεύω αντί για γεγονότα. Για παράδειγμα, μία γνωστή αλυσίδα εστιατορίων στο εξωτερικό χρησιμοποιεί τεστ χρονομετρημένων απαντήσεων στη διαδικασία προσλήψεων τους, στο οποίο ρωτά μεταξύ άλλων αν ο/η υποψήφιος/α έχει κάποια προκατάλαψη απέναντι σε άλλες εθνικές ομάδες ή αν νιώθει άβολα να συνεργάζεται ή να εξυπηρετεί συγκεκριμένα άτομα. Όσο πιο πολύ χρόνο χρειάζεται ο/η υποψήφιος/α για να δώσει μια απάντηση, τόσο πιο χαμηλή είναι η βαθμολογία του. Τέτοιου είδους ερωτήσεις αφορούν το σύστημα αξιών ενός ατόμου και απαιτούν επεξεργασία στο μυαλό του. Κάποιος/α υποψήφιος/α για παράδειγμα που δεν διακατέχεται από τέτοιου είδους προκαταλήψεις θα απαντήσει γρήγορα. Αντίθέτως, το άτομο που έχει τις εν λόγω προκαταλήψεις θα αργήσει να δώσει μια απάντηση γιατί θα χρειαστεί πρώτα να διαμορφώσει στο μυαλό του τη σωστή απάντηση.
Ένα ακόμη στοιχείο που θέλει προσοχή είναι ο ρυθμός που επακολουθεί της αρχικής μονολεκτικής απάντησης. Σε μια απάντηση που είναι αλήθεια, ένα γρήγορο ‘ναι’ ή ‘όχι’ ακολουθείται από μία εξίσου γρήγορη επεξήγηση. Αν το άτομο όμως λέει ψέματα, η υπόλοιπη πρόταση θα είναι πιο αργή, διότι ναι μεν μπορεί το αρχικό ‘ναι’ ή ‘όχι’ να δοθεί γρήγορα, θα απαιτηθεί όμως χρόνος μετά για μία αληθοφανή εξήγηση.

22) Μήπως ΥΠΕΡΒΑΛΛΕΙ;

Να είστε καχύποπτοι όταν η αντίδραση είναι δυσανάλογη της ερώτησης ή του σχολίου. Το άτομο που ψεύδεται προσπαθεί σ’αυτή την περίπτωση να φανεί εξαγριωμένο από την κατηγορία που δέχεται, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι. Υπερβάλλει όσον αφορά τη δυσαρέσκεια του και καταλήγει να έχει μία αντίδραση που είναι δυσανάλογα μεγάλη. Προσπαθεί με τον τρόπο αυτό να γίνει πειστικό, γιατί τα στοιχεία δεν επαρκούν από μόνα τους για να πείσουν για την αθωότητα.

23) Γιατί ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ τις ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ;

Όταν κάποιος/α ψεύδεται δεν χρησιμοποιεί λέξεις ενδεικτικές κατοχής, προσήλωσης, αλλά αντιθέτως επιδιώκει να απομακρύνει τον εαυτό του/της από αυτά στα οποία αναφέρεται. Για παράδειγμα, αν ο Γιάννης ισχυρίζεται ψευδόμενος ότι το αυτοκίνητό του έχει κλαπεί, θα αναφέρεται σ’αυτό ως ‘το αυτοκίνητο’, ή ‘αυτό το αυτοκίνητο’ πολύ πιο συχνά απ’ότι ‘το αυτοκίνητό μου’ ή ‘το αυτοκίνητό μας’. Αν ο Γιάννης αναφέρεται σε μία σχέση (και συνεχίζει να λέει ψέματα), θα αναφέρεται στο άλλο πρόσωπο πιο συχνά με φράσεις όπως ‘το παιδί’, ή ‘η σχέση’, παρά με τις φράσεις  ‘το παιδί μου’ ή ‘η σχέση μας’ αντίστοιχα. Το άτομο που ψεύδεται με λίγα λόγια είναι γενικότερα πιο αποστασιοποιημένο από τα πρόσωπα και πράγματα στα οποία αναφέρεται.

24) Πού ΔΙΝΕΙ έμφαση;      

Κάποιος/α που λέει ψέματα σπάνια χρησιμοποιεί έμφαση σε κάποια από τις λέξεις του/της. Επιπλέον, η φωνή του/της θα είναι μονότονη με ελάχιστες διακυμάνσεις και πιο ψηλή απ’ότι συνήθως (εξαιτίας των μυών γύρω από τις φωνητικές χορδές που έχουν γίνει πιο σφιχτοί).

25) ΓΙΑΤΙ δε ΜΙΛΑ καθαρά;

Κάποιες από τις λέξεις που χρησιμοποιεί το άτομο που ψεύδεται δεν θα ακουστούν καθαρά. Θα παρουσιάσει περισσότερα συντακτικά και γραμματικά λάθη απ’ότι συνήθως, ενώ κάποιες λέξεις θα τις πει λάθος.

Στο 4ο μέρος θα συνεχίσουμε με το ψυχολογικό προφίλ του ψευδόμενου ατόμου, όπως για παράδειγμα τα ‘πιστεύω’ του ατόμου και πώς αυτά μας βοηθούν στην ανίχνευση του ψέματος.